Houtrook is ongezond, daarom vindt GGD Gooi en Vechtstreek dat het stoken van hout geheel vermeden moet worden. Uit de signalen die regelmatig bij de GGD binnenkomen, blijkt dat houtrook ook in onze regio veel overlast en gezondheidsklachten veroorzaakt bij omwonenden.
Hout stoken tijdens de coronacrisis
Rook bevat veel schadelijke stoffen en vermindert de weerstand. Het is daarom te verwachten dat rook de kans groter maakt dat mensen ziek worden bij een coronabesmetting. Het is ook mogelijk dat mensen ernstiger ziek worden en moeilijker herstellen. Mensen met chronische longziekten (zoals astma en COPD) zijn kwetsbaar voor corona. Hun longklachten worden erger als ze rook inademen. Rookoverlast maakt goed ventileren lastig: mensen houden ramen en ventilatieroosters dicht om de rook buiten te houden. Dit geeft in deze spannende tijden extra stress. Juist nu veel mensen aan huis gebonden zijn, is dat heel vervelend. Een slecht geventileerde woning is niet gezond, want ongezonde stoffen en vocht kunnen niet weg uit de woning. Buren kunnen veel last hebben van houtvuren en voor jezelf is de rook ook ongezond. Houd rekening met elkaar. Zet je buurt niet in de rook en laat je houtkachel, open haard, barbecue of vuurkorf uit.
Stookseizoen en fijnstof
Hout stoken is niet CO2 neutraal en daarom niet duurzaam. Ook barbecues, terraskachels en vuurkorven kunnen ernstige overlast veroorzaken. Een houtvuur verspreidt veel meer vervuiling dan andere soorten verwarming. In huis en buiten komen door het stoken schadelijke stoffen in de lucht, ook als je geen rook ziet. Vooral bij windstil en mistig weer kan rook lang blijven hangen, tot ongeveer 400 meter rond de schoorsteen. Alle rook – en dus ook houtrook – is ongezond. Hout- en pelletkachels veroorzaken net als open haarden veel fijn stof in Nederland. De boodschap is: kies geen houtstook, maar kies voor schone energie zonder vervuilende uitstoot.
In het stookseizoen kan de hoeveelheid fijn stof in een buurt met veel houtkachels groot zijn. Concentraties zijn afhankelijk van het weer, stookgedrag, hoeveelheid kachels en de afstand tot schoorstenen. Wanneer houtrook tegen een gevel van een buurwoning terecht komt, slaat de rook gemakkelijk naar binnen. De concentraties kunnen dan binnen ook hoog zijn: een ongezonde situatie. Schone rook bestaat niet, ook niet bij goede verbranding in een gecertificeerde kachel.
Gezondheidseffecten van houtrook
Houtrook bevat veel ongezonde stoffen, bijvoorbeeld fijn stof, roet, benzeen, koolmonoxide, azijnzuur en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK ’s). Houtrook heeft dezelfde negatieve effecten als uitlaatgassen van verkeer en bevat meer stoffen die schadelijk zijn voor DNA (kankerverwekkende stoffen). De uitstof van fijn stof door houtstook is bijna half zo groot als die van wegverkeer! Bij verkeer is inmiddels sprake van een dalende trend, maar bij de uitstoot door consumenten is dit zeker niet het geval. Houtrook bestaat bovendien voor bijna 50% uit de fijnere en dus schadelijkere vorm: PM 2,5 .
Houtrook veroorzaakt overlast in de vorm van geurhinder, gezondheidsklachten en roetneerslag. Houtrook is een van de belangrijkste bronnen van geurhinder. Tien procent van de Nederlandse bevolking meldt ernstige hinder van houtrook, 50% heeft in mindere mate hinder. Blootstelling aan rook kan leiden tot stress en hoofdpijn, misselijkheid, slaapklachten, irritatie van ogen en keel, hoesten, benauwdheid en vermoeidheid. Ook kunnen luchtwegklachten en hart- en vaatziekten ontstaan.
Mensen met luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten, ouderen en kinderen zijn het gevoeligst. Zij kunnen meer en sneller gezondheidsklachten krijgen van houtrook, ook bij kleine hoeveelheden. Deze effecten worden ook gevonden bij blootstelling aan bijvoorbeeld luchtverontreiniging door verkeer.
Door houtrookoverlast kunnen mensen soms moeilijk ventileren. Om rook buiten te houden, sluit men ramen en roosters. Elke dag, 24 uur per dag ventileren is echter belangrijk voor een gezonde woning. Te weinig ventilatie kan schimmel in huis veroorzaken. De kans op luchtwegklachten bij bewoners blijkt dan twee keer zo groot te zijn.
Om al deze redenen moet blootstelling aan houtrook zoveel mogelijk voorkomen worden. Rook is altijd ongezond, ook voor de stoker zelf.
Wat kunt u doen bij overlast?
Heeft u last van het houtvuur van uw buren, probeer er met hen over te praten. Eventueel kan (kosteloos) buurtbemiddeling ingeschakeld worden, vraag daar naar bij uw gemeente. Hinder door houtrook wordt erger door slecht stookgedrag. Kijk voor tips over schoner stoken op de website van RIVM. Misschien staan uw buren open voor deze tips. Misschien ook zijn zij bereid om niet te stoken als dat volgens het RIVM met het oog op de weersomstandigheden echt af te raden is, en een zogenaamd stookalert wordt afgegeven.
Als u er samen niet uitkomt, kunt u uw klacht melden bij de gemeente. De praktijk wijst helaas uit dat de gemeente niet bij machte is maatregelen op te leggen. Wel kan de gemeente bijvoorbeeld op de website of in de lokale huis-aan-huisbladen voorlichting geven over de nadelige effecten van stoken, en tips geven om de overlast te beperken. De ene gemeente gaat hierin verder dan de andere.
Er kan, als buurtgenoten hun stookgedrag niet willen aanpassen, de vervelende situatie ontstaan dat het probleem volstrekt duidelijk is, dat er hinder is, gezondheidsklachten en mogelijk gezondheidsschade, maar dat niemand er iets aan kan doen.
Het is dan feitelijk aan de bewoner om de conclusie te trekken of hij of zij aan de rook blootgesteld wil blijven, en de keuze te maken tussen blijven wonen en verhuizen. Hoe frusterend en de omgekeerde wereld dat ook is.
Wat kan de GGD voor u doen?
De GGD geeft informatie over gezondheid en houtrook. We registreren meldingen en kunnen met u meedenken over de aanpak van het probleem. We kunnen geen maatregelen afdwingen richting stoker(s) of gemeente. De GGD doet geen luchtmetingen bij gevallen van houtrookoverlast. Er zijn wel adviesbureaus die metingen kunnen uitvoeren, maar luchtmetingen zijn niet geschikt voor het bepalen van hinder. Hiervoor is eerst meer onderzoek en andere regelgeving nodig. De GGD’en in Nederland zijn zich bewust van het probleem van houtrookoverlast. Op verschillende manieren wordt dit onder de aandacht gebracht.
Hoe voorkom je bij zelf hout stoken overlast voor anderen?
Geen enkele manier van hout stoken sluit overlast volledig uit. Er zal altijd rook ontstaan die hinder kan opleveren. Daarom ook is de GGD van mening dat houtstook moet worden vermeden.
Er zijn 10 stooktips beschikbaar op de site van het RIVM.
Stook zo min mogelijk, informeer buren wanneer u gaat stoken als u weet dat zij er last van hebben. Neem geen houtkachel als hoofdverwarming. Neem geen houtkachel in een nieuwbouwwijk. Vaak hebben buurwoningen mechanische ventilatiesystemen. Deze kunnen niet altijd uitgezet worden. De hinder kan dan fors toenemen door het aanzuigen van de rook. Plaats geen schoorsteen op een lager gelegen deel van uw woning, als er hogere woningen omheen staan. De rook wordt dan niet goed afgevoerd.
Via de website van het platform houtrook en gezondheid vindt u informatie over stappen, die u kunt ondernemen om overlast te voorkomen (Toolkit Houtstook door particulieren, hoe voorkom je overlast?).
De rook kan ook bij uzelf ongemerkte gezondheidsschade toebrengen.
