Hoe gaat het met de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van jongeren? Zijn ze gelukkig? Hebben ze stress? Drinken ze weleens alcohol en doen ze aan sport? En is dit veranderd in de tijd? Enkele voorbeelden die worden onderzocht met de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 door de GGD’en en het RIVM.
Het monitoren van de gezondheid van de jeugd is één van de taken van de GGD. Al sinds 2005 doen we dit, elke vier jaar, in samenwerking met de scholen. GGD Gooi en Vechtstreek heeft afgelopen voorjaar alle reguliere middelbare scholen benaderd met de vraag of zij weer een vragenlijst willen uitzetten onder hun scholieren in klas 2 en 4. De scholen die deelnemen doen dit tussen begin oktober en eind november 2023. In onze regio doen bijna alle middelbare scholen mee (18 van de 19 scholen).
Is actieve toestemming van ouders voor deelname vereist?
De GGD mag alleen persoonsgegevens verwerken wanneer zij zich op een grondslag uit de AVG kan beroepen. De GGD heeft op basis van artikel 2 tweede lid onder a en b Wet publieke gezondheid de publieke taak om ten minste eens in de vier jaar een Gezondheidsmonitor uit te voeren. De genoemde publieke taak geeft de GGD de grondslag om persoonsgegevens te verwerken. Het vragen van toestemming als grondslag om persoonsgegevens te verwerken is dan ook niet nodig. Bij het uitvoeren van een Gezondheidsmonitor kan het in uitzonderlijke gevallen voorkomen, dat de combinatie van antwoorden leidt naar een specifieke persoon. De resultaten van de monitor worden echter alleen gepresenteerd op groepsniveau (school-, gemeente-, regioniveau). Deelname aan het onderzoek is overigens geheel vrijwillig. Ouder/verzorger en kind kunnen bepalen om niet mee te doen aan de Gezondheidsmonitor of om vragen niet in te vullen, zonder opgave van reden. Met de Gezondheidsmonitor Jeugd wordt collectief, op groepsniveau, de gezondheid in kaart gebracht. Voor de betrouwbaarheid van dit beeld op groepsniveau is het wenselijk dat zoveel mogelijk jongeren de vragenlijst invullen.
Hoe verloopt de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023?
Tijdens een lesuur op school vullen leerlingen uit de klassen 2 en 4 een online vragenlijst in. Een docent begeleidt de afname van het onderzoek. De vragenlijst bevat verschillende onderwerpen, zoals gezondheid, welzijn, leefstijl en schoolbeleving. Leerlingen die meer willen weten over hun gezondheid of vragen hebben, worden aan het eind van de vragenlijst doorverwezen naar websites met goede en betrouwbare informatie.
Deelname aan de monitor
Zowel ouders/verzorgers als leerlingen uit klas 2 en 4 krijgen enkele weken voor de afname meer Informatie over het onderzoek. Deelname aan het onderzoek is vrijwillig en de antwoorden worden strikt vertrouwelijk behandeld en verwerkt. In dit korte filmpje over de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 wordt het onderzoek toegelicht.
Is de privacy bij deelname gewaarborgd?
Bij het onderzoek is de privacy van leerlingen gewaarborgd. Zij vullen de vragenlijst in via een algemene link. Deze link is uniek voor elke school, zodat we weten op welke school de vragenlijst is ingevuld. In de vragenlijst wordt niet gevraagd naar naam. De GGD vraagt wél naar de vier cijfers van de postcode, omdat de GGD de gegevens op wijk/gemeenteniveau wil analyseren. De GGD voldoet voor dit onderzoek aan de AVG wet- en regelgeving (zie privacyverklaring Gezondheidsmonitor Jeugd 2023). In dit onderzoek worden voldoende maatregelen genomen om gegevens te beveiligen tegen verlies en tegen enige vorm van onrechtmatigheid. Bijvoorbeeld door het gebruik van een beveiligde website waar de leerlingen de vragenlijst invullen.
Alle GGD’en doen mee om de gezondheid van jongeren te verbeteren
Alle GGD’en in Nederland voeren de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 op gelijke wijze en in dezelfde periode uit. De resultaten van dit vragenlijstonderzoek zijn halverwege 2024 beschikbaar en geven een overzicht van de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van jongeren. Omdat alle GGD’en meedoen, zijn er in 2024 resultaten op landelijk, regionaal en gemeenteniveau. Dit maakt het mogelijk om resultaten op diverse niveaus te vergelijken. Mede op basis van deze resultaten ontwikkelen het Rijk en de gemeenten landelijk en lokaal gezondheidsbeleid. Zo werken we samen met de scholen en gemeenten aan het verbeteren van de gezondheid van jongeren en de preventie van gezondheidsproblematiek. De GGD voert de Gezondheidsmonitor Jeugd normaliter één keer in de vier jaar uit. De Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 was een extra meting. Meer informatie over de Gezondheidsmonitors vindt u op www.monitorgezondheid.nl.
Samenwerking Trimbos-instituut
Alle GGD’en werken dit jaar samen met het Trimbos-instituut dat tegelijkertijd landelijk (Peilstationonderzoek) en internationaal onderzoek (ESPAD) doet. Om scholen én leerlingen zo min mogelijk te belasten met allerlei verschillende onderzoeken, kunnen op basis van toeval één of twee leerlingen een Trimbos vragenlijst krijgen in plaats van de GGD vragenlijst. De vragenlijsten van het Trimbos-instituut gaan over dezelfde onderwerpen als die van de GGD, maar er is meer aandacht voor eventueel gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere middelen. Op de website van het Trimbos Instituut staat meer informatie over het Peilstationsonderzoek en ESPAD-onderzoek. Hier staat ook hoe het Trimbos-instituut met data omgaat.
